Is het mogelijk om pensioenlasten te verlagen in verband met COVID-19?

Als ondernemer heeft u het momenteel mogelijk moeilijk nu inkomsten wegvallen door de coronacrisis. Terwijl uw uitgaven veelal ongewijzigd blijven. De overheid springt bij, maar dat is niet in alle gevallen toereikend. Bij veel ondernemingen, zeker in de ‘getroffen bedrijfstakken’, staat het water aan de lippen. Besparing op één van de hoogste kostenposten in de onderneming zou dan, al dan niet tijdelijk, verlichting (kunnen) brengen. Pensioenlasten betreffen vaak één van die hoogste kostenposten. Welke situaties zijn er ten aanzien van pensioenregelingen en wat zijn de mogelijkheden per situatie? Een kort overzicht.

Verplicht bedrijfstakpensioenfonds

Voor ondernemingen die verplicht zijn aangesloten bij enig bedrijfstakpensioenfonds is het niet mogelijk om op individuele basis wijzigingen in de pensioenregeling aan te brengen.

Dergelijke pensioentoezeggingen zijn tot stand gekomen in het kader van een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) en kunnen niet op individuele basis worden aangepast. Hooguit kan aan werknemers worden gevraagd om een hogere eigen bijdrage in de pensioenregeling, maar alleen indien deze eigen bijdrage momenteel lager ligt dan hetgeen maximaal op grond van de cao als eigen bijdrage mogelijk is.

Het enige alternatief is dan om gebruik te maken van de (tijdelijke) mogelijkheid tot uitstel van betaling van de pensioenpremies die de meeste pensioenfondsen bieden.

Verzekerde pensioenregelingen

Voor ondernemingen die niet verplicht aangesloten zijn bij een bedrijfstakpensioenfonds en die hun eigen pensioenregeling hebben ondergebracht bij een verzekeraar, is er wel een aantal mogelijkheden.

Het is daarbij belangrijk om te onderkennen, dat een pensioentoezegging een arbeidsvoorwaarde is en aanpassing van de pensioentoezegging derhalve de goedkeuring behoeft van de werknemer! Zonder goedkeuring van de werknemer (en als die er is de Ondernemingsraad) zal een wijziging van de pensioentoezegging slechts mogelijk zijn als er in de pensioenregeling een zogenaamd ‘éénzijdig wijzigingsbeding’ is opgenomen. Dit maakt het de onderneming mogelijk om de pensioenregeling éénzijdig aan te passen. Daarbij is van belang, dat dit op grond van rechtspraak alleen mogelijk is ingeval van een naderend faillissement (om bedrijfseconomische redenen). Indien dit aan de orde is, zal het personeel veelal ook wel bereid zijn om ‘mee te denken’. Het gaat immers ook om hun werkgelegenheid. Het in eerste instantie ‘meenemen’ van de werknemers in een degelijk aanpassingstraject zal vaak beter werken, dan plotseling zelf de pensioenregeling éénzijdig aanpassen.

Welke mogelijkheden zijn er?

1. Uitstel van betaling:
   Uitstel van betaling voor de verschuldigde pensioenpremies is in principe bij alle verzekeraars mogelijk. Echter zit hierin wel een ‘beperking’. De Pensioenwet kent een verplichte melding aan werknemers als premies onbetaald blijven en daarnaast zal bij beschikbare premieregelingen een aandachtspunt zijn, dat veelal de premies pas belegd worden na ontvangst van de pensioenpremie. Indien dit laatste niet speelt, zal de verzekeraar al premies voor werknemer gaan beleggen, terwijl deze nog niet door de verzekeraar ontvangen zijn. Zeker ingeval de pensioenpremies onbetaald blijven, zal dit een groot risico voor de verzekeraar met zich meebrengen. Als de premie pas wordt belegd ná feitelijke betaling van de premie door de werkgever, zal dit in het nadeel zijn van werknemer. Die mist immers beleggingsrendement op de premies en zal dus een lager pensioenkapitaal opbouwen. Een goede communicatie en onderzoek is dus belangrijk! Ook is uitstel van betaling slechts een verschuiving van het probleem. Het lost een tijdelijk liquiditeitsprobleem op, meer niet.
2. Eigen bijdrage werknemers:
   Naast uitstel van betaling van de premies, bestaat de mogelijkheid om de werknemers (al dan niet tijdelijk) om een hogere eigen bijdrage in de pensioenkosten te vragen. Dit vereist overleg met de werknemers en/of de Ondernemingsraad. Zoals hiervoor al aangehaald, is het behoud van werkgelegenheid ook in het belang van werknemers. Een juiste communicatie om te komen tot een (tijdelijk) hogere eigen bijdrage is dus belangrijk. Deze optie heeft als voordeel dat de hoogte van de pensioentoezegging ongewijzigd blijft, en dus niet leidt tot een lager pensioen in de toekomst. Het tweede voordeel is dat de Belastingdienst ‘meebetaalt’. Een eigen bijdrage van werknemer in zijn/haar pensioenregeling is immers fiscaal aftrekbaar voor de loonbelasting.
3. Aanpassen pensioentoezegging:
   De derde mogelijkheid is het aanpassen van de pensioentoezegging zelf. Een groeiend aantal verzekeraars biedt de optie om (al dan niet tijdelijk) de pensioentoezegging ‘naar beneden aan te passen’. Indien geen gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid tot éénzijdige aanpassing, zal hierbij de goedkeuring van werknemer en/of de Ondernemingsraad of werknemersoverleg noodzakelijk zijn. Een juiste communicatie over de gevolgen voor werknemer en werkgever zijn zeer belangrijk, alsmede een correcte vastlegging. Zeker over de duur van een dergelijke aanpassing indien gekozen wordt voor een tijdelijke aanpassing. Een dergelijke aanpassing kan in het belang zijn van alle partijen: werknemer, werkgever en pensioenverzekeraar. Deze laatste zit immers net zo min te wachten op een faillissement als de werkgever en de werknemer.

Belangrijk is dat bovenstaande oplossingen zoals vermeld een juiste communicatie, vastlegging en aanpak vergen. Uiteraard kunnen onze pensioenadviseurs, samen met onze juristen, u hierin bijstaan. Grant Thornton heeft een wft-vergunning en is in staat om met alle pensioenverzekeraars in Nederland hierover overleg te voeren en dergelijke zaken voor u te begeleiden en met uw werknemers / Ondernemingsraad en de verzekeraar te regelen. .