Tot voor kort deed men in internationaal verband een beroep op de welwillendheid van ondernemingen. U werd als ondernemer met soft-law aangespoord uw bedrijfsvoering in lijn te brengen met de algemene normen van internationaal maatschappelijk ondernemen. Zo heeft de Verenigde Naties bijvoorbeeld de UN Guiding Principles for Business and Human Rights geïmplementeerd en denk ook aan de OESO-richtlijnen voor multinationals. Maar deze richtlijnen waren niet afdwingbaar.
Intussen oefenen diverse belangengroepen druk uit op bedrijven om deze normen na te leven. Bijvoorbeeld de rechtszaak van Milieudefensie tegen Shell. Dit maakt deze informele regels voor individuele bedrijven wel degelijk afdwingbaar.
Meerdere landen werken momenteel aan meer afdwingbare wetgeving. Wij sommen de meest relevante ontwikkelingen voor u op.
In Engeland is in 2015 de Modern Slavery Act aangenomen. Deze wet geldt niet alleen voor ondernemingen gevestigd in het Verenigd Koninkrijk, maar ook voor bedrijven die een substantieel deel van hun omzet behalen in het Verenigd Koninkrijk. Deze ondernemingen moeten een transparantieverslag publiceren met een toelichting op de gehele productieketen met oog op moderne slavernij. Voor bedrijven met een jaaromzet vanaf 36 miljoen Britse pond geldt naast de transparantieverplichting ook een publicatieplicht. Deze jaaromzet hoeven zij niet geheel in het Verenigd Koninkrijk te halen.
In Duitsland treedt op 1 januari 2023 het Lieferkettengesetz in werking. Op grond van deze wet zijn partijen in de productieketen ook aansprakelijk voor inbreuken op de mensenrechten van contractspartners. Denk aan moderne slavernij, kinderarbeid en de noodzakelijke instandhouding van milieunormen.
In 2023 gaat het nog uitsluitend om ondernemingen met een hoofd- of nevenvestiging in Duitsland met minimaal 3.000 werknemers. Vanaf 1 januari 2024 geldt deze wet ook voor bedrijven die minimaal 1.000 werknemers hebben. Heeft u geen Duitse vestiging, dan lijkt deze wet voor u minder relevant. Het kan wel zo zijn dat uw Duitse afnemers deze informatie bij u opvragen.
In 2017 is in Frankrijk de Acte de Vigilance aangenomen. Ook hier geldt een rapportageplicht voor Franse ondernemingen. Zij rapporteren jaarlijks over de risico’s van moderne slavernij in hun relevante productieketen. Hierin nemen zij ook de stappen, die zij zetten om de risico’s te verminderen, mee.
De wetgeving in Frankrijk geldt voor bedrijven die hun hoofd- of nevenvestigingen hebben in Frankrijk en minimaal 5.000 werknemers hebben in twee opeenvolgende boekjaren. Let op: dit raakt ook bedrijven met minder dan 5.000 werknemers in Frankrijk als er meer dan 10.000 werknemers wereldwijd actief zijn.
Wij lopen in Nederland iets achter ten opzichte van onze buurlanden. Er is een initiatiefvoorstel Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen ingediend. Dit wetsvoorstel moet een wettelijke basis en verplichting tot stand brengen, zodat we de soft-law-regels van de UN en OESO toch moeten naleven.
Op dit moment heeft de Tweede Kamer de behandeling nog niet afgerond. Implementatie is dus nog niet in zicht.
Intussen heeft ook de EU een richtlijnvoorstel gedaan. Het uitgangspunt zijn de OESO-richtlijnen waarmee de EU inderdaad een kader schetst voor naleving van de normen op het gebied van mensenrechten en milieu. De behandeling van dit voorstel neemt een paar jaar in beslag. Verwacht dus geen centrale regelgeving binnen de EU op korte termijn!
Onderneemt uw bedrijf internationaal, houd dan de ontwikkelingen ten aanzien van internationaal maatschappelijk ondernemen goed in de gaten. Ook al lijkt het voor u een ‘ver van uw bed-show’, regelgeving van omringende landen, zoals Engeland en Duitsland, laat zien dat deze ook kleinere ondernemingen raakt.
Heeft u vragen over de buitenlandse wetgeving en de gevolgen voor uw specifieke situatie? Wij brengen u graag in contact met onze collega’s uit het internationale netwerk van Grant Thornton. Neem contact op met Géraldine Grünberg of Harmke de Hoop.
