Wereldwijd lopen er momenteel ongeveer 1800 tot 2000 rechtszaken waarin een strengere klimaataanpak wordt geëist. Het merendeel daarvan is opgestart in navolging van de zaak van Urgenda tegen de Nederlandse overheid, waarin de hoge raad eind 2019 besloot dat de Staat meer moet doen om klimaatverandering tegen te gaan. Het merendeel van de lopende klimaatzaken is tegen regeringen, maar het aantal klimaatzaken tegen bedrijven neemt toe. De klimaatzaak tegen Shell was de eerste tegen een bedrijf, en markeert nu de eerste keer dat een dergelijke zaak ook is gewonnen. Dit betekent een omslagpunt dat impact zal hebben op hoe bedrijven zich moeten gaan opstellen ten opzichte van hun rol in (het stoppen van) klimaatverandering.
De rechtszaak tegen Shell, aangespannen door Milieudefensie in 2018 en ondertekend door ruim 17.000 mede-eisers en 6 organisaties (Action Aid, Both Ends, Fossielvrij Nederland, Greenpeace, Jongeren Milieuactief en de Waddenvereniging). De eis was dat Shell zich houdt aan de doelen van het Parijse klimaatakkoord; en 45% minder CO2 uitstoot dan in 2019, om precies te zijn. Hoewel Shell recent haar nieuwe klimaatbeleid presenteerde waarin een commitment stond om ‘netto nul’ CO2 uit te stoten in 2050, beoordeelde de rechter dit als onvoldoende concreet en stemde daarom in met de specifieke eis van 45% minder in 2030.
Lang niet alle klimaatzaken worden gewonnen. Daarbij valt op dat klimaatzaken die zich baseren op mensenrechten, in tegenstelling tot op het milieurecht, vaker worden gewonnen. Daarbij wordt gesteld dat als er niet genoeg wordt gedaan tegen klimaatverandering, mensenrechten in het geding komen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan mensen die lijden onder hittegolven en extreem weer, zeespiegelstijging en bosbranden. Ook de klimaatzaak tegen het grote olieconcern is gebaseerd op bescherming van de mensenrechten. Baanbrekend daarin is dat met de uitspraak wordt gesteld dat bedrijven zich moeten houden aan internationale afspraken rondom mensenrechten, die voorheen toch primair het domein van regeringen waren. Extra opmerkelijk is dat waar in het verleden dergelijke klimaatzaken gingen over mensenrechtenschendingen in het verleden, in de zaak tegen Shell ook de rechten van toekomstige generaties als argument zijn genomen.
Oliegigant staat Shell in de top 10 van meest vervuilende bedrijven ter wereld, en stoot 9 keer meer uit dan Nederland als geheel. Wat betekent de Shell-uitspraak voor andere, kleinere, bedrijven en de mate waarin zij inspanningen leveren vervuiling en klimaatverandering tegen te gaan? Het is aannemelijk dat deze zaak een nieuwe tijd inluidt waarin bedrijven sneller en makkelijker voor het gerecht gedaagd kunnen worden op basis van hun beleid en concrete resultaten ten aanzien van sociale en milieu impact en het tegengaan van klimaatverandering. Al enkele jaren wordt dit zogenaamd transitierisico genoemd als een klimaatgerelateerd risico waar bedrijven toenemend mee te maken gaan krijgen, naast verschuivend sentiment onder klanten, veranderende vraag een aanbod, en veranderende wet- en regelgeving. Op gebied van die laatste, wet- en regelgeving, treedt er de komende 2 jaar een aantal belangrijke Europese regelgevingen in werking - zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) rondom verplichte duurzaamheidsverslaglegging (vanaf 2023) en controle daarop. Net als de uitspraak tegen Shell, laat dit zien dat er een nieuwe fase is bereikt in hoe bedrijven zich zullen moeten verhouden tot maatschappelijke impact en klimaatverandering.
Wilt u meer weten over dit onderwerp, hoe dit raakt aan uw bedrijf, hoe u kunt anticiperen op klimaatgerelateerde risico’s en en uw bedrijf futurefit maakt met een duurzaamheidsstrategie en houdt in context van de veranderende regelgeving rondom duurzaamheidsverslaglegging? Onze experts gaan graag met u in gesprek.
Wij geven je graag nieuwe (internationale) inzichten op het gebied van financiën, bedrijfsvoering, strategie, governance, risk, compliance en meer.
