Btw bij ketentransacties: zo voorkomt u dubbele belasting

Waarom was deze uitspraak nodig?

Het HvJ heeft zich bij verschillende gelegenheden over dit onderwerp uitgesproken. Daaruit blijkt dat de btw-behandeling van EU-ketentransacties onduidelijk en lastig is. De transacties in kwestie vonden plaats voordat de nieuwe regels voor ketentransacties werden ingevoerd met de implementatie van zogenoemde 'quick fixes'. De beginselen vastgelegd in het arrest van het HvJ zijn echter ook van toepassing onder de huidige btw-regels van de EU.

Wat was de situatie in deze zaak?

In de btw-zaak B (C-696/20) speelde het volgende:

• B. is een in Nederland gevestigde vennootschap die voor btw-doeleinden ook in Polen is geregistreerd.
• B. nam deel aan ketentransacties en trad op als tussenhandelaar tussen de leverancier en de afnemer.
• B. heeft goederen gekocht van BOP met vermelding van haar Poolse btw-identificatienummer.
• B. beschouwde de leveringen van BOP aan haar als binnenlandse leveringen.
• B. verkocht deze goederen door aan eigen, in andere lidstaten gevestigde afnemers.
• B. beschouwde haar eigen leveringen aan haar afnemers in andere lidstaten als vrijgestelde intracommunautaire leveringen.

Poolse belastingdienst dacht daar anders over...

De Poolse belastingdienst stelde drie jaar later vast dat B. de leveringen die deel uitmaakten van de keten van transacties onjuist had gekwalificeerd omdat:

1. Het vervoer waarmee de goederen rechtstreeks van BOP naar de eindafnemers van B. zijn gebracht, aan de verkeerde levering was toegerekend. B. had de eerste transactie (de levering van BOP aan B) als nationaal behandeld en de tweede (de eigen leveringen van B. aan haar afnemers) als intracommunautair. Hierdoor was het vervoer aan de tweede transactie toegerekend, maar de Poolse autoriteiten rekenden het vervoer en dus het intracommunautaire karakter aan de eerste transactie toe.
2. De belastingdienst bevestigt tegelijkertijd dat BOP over haar levering aan B. btw moest factureren tegen het tarief van 23 procent, omdat B. (de afnemer) met zijn nationale btw-identificatienummer handelde en dat B. daarom geen recht had op aftrek van het overeenkomstige bedrag als voorbelasting.

Herkwalificatie zorgt voor nummerverwerving

Op basis van deze herkwalificatie hebben de Poolse autoriteiten de zogenoemde ‘nummerverwerving’ toegepast. Wat houdt dit in?

• Nummerverwerving vindt volgens de regels van artikel 41 van de btw-richtlijn plaats als de koper bij een intracommunautaire transactie aan de verkoper een btw-nummer meedeelt van een andere lidstaat dan de lidstaat van aankomst van de goederen.
• De btw is dan verschuldigd in de lidstaat die het btw-identificatienummer heeft toegekend waaronder de afnemer heeft gehandeld, tenzij de EU vereenvoudigde A-B-C-regeling van toepassing is of de koper kan bewijzen dat de btw bij verwerving is betaald in de lidstaat van aankomst van de goederen.

Wat betekende dit voor B?

Omdat B. het Poolse btw-identificatienummer voor die verwerving gebruikte en dus een nummerverwerving plaatsvond, was Poolse btw verschuldigd over de nummerverwerving. Deze Poolse btw was niet aftrekbaar omdat B. niet kon aantonen dat btw was geheven over de als intracommunautair geherkwalificeerde verwerving in de lidstaten van de eindbestemming van de goederen. Hierdoor werd B. in totaal 46 procent Poolse btw in rekening gebracht die niet aftrekbaar was.

B. komt in verweer

B. betoogt dat artikel 41 van de btw-richtlijn niet van toepassing kan zijn, omdat B. bij de verwerving gebruikmaakte van het Poolse btw-identificatienummer dat is toegekend door de lidstaat van vertrek van de goederen. Volgens B. gaat het hier dus om een binnenlandse levering, waarop artikel 41 van de btw-richtlijn niet van toepassing kan zijn. B. stelt dat de btw op de nummerverwerving alleen van toepassing is op grensoverschrijdende en niet op nationale situaties. De fictie van de nummerverwerving was volgens B. dus onjuist toegepast op een transactie die in Polen al als nationale transactie was belast. Ten slotte voert B. aan dat de toepassing van nummerverwerving op deze situatie onjuist is omdat de betrokken leveringen waren belast in de lidstaten van aankomst van het vervoer (door haar eigen afnemers).

U kunt niet-aftrekbare btw verschuldigd zijn op intracommunautaire levering

In het arrest erkend het HvJ dat de niet-aftrekbare btw verschuldigd is wanneer een leverancier bij een (geherkwalificeerde) intracommunautaire levering niet aan de voorwaarden voor vrijstelling voldoet. Zo zegt het HvJ in paragraaf 49 van het arrest bijvoorbeeld dat ”de verkoper, te weten BOP, […] ondanks het feit dat de eerste levering in de betrokken keten van opeenvolgende transacties door de belastingautoriteit als een intracommunautaire handeling is gekwalificeerd, verplicht blijft het normale btw-tarief in rekening te brengen, terwijl de koper, te weten B., de betaalde voorbelasting niet kan aftrekken.”

Nummerverwerving óók bij btw-nummer lidstaat van vertrek

Het HvJ stelt dat de nummerverwerving niet is uitgesloten omdat B. gebruikmaakt van het btw-nummer van de lidstaat van vertrek van goederen. Hierdoor kan de btw op een nummerverwerving van toepassing zijn zelfs wanneer afnemer een nationaal btw-nummer verstrekt. Deze feiten vormen niet een typisch scenario dat men voor ogen heeft bij de bespreking van de nummerverwerving van artikel 41 van de btw-richtlijn. Ondanks dat het in dit geval maar om twee lidstaten gaat, is de nummerverwerving toch van toepassing, terwijl in een typisch scenario drie lidstaten betrokken zijn.

Nummerverwerving zélfs als eindafnemer btw afdraagt

Volgens het HvJ heeft het geen invloed op de beoordeling van de toepasselijkheid van artikel 41 van de btw-richtlijn dat de klanten van B. de verwerving van goederen (ten onrechte als een intracommunautaire verwerving gekwalificeerd) in de lidstaat van aankomst van het vervoer van de goederen aan btw hebben onderworpen. Het HvJ stelt namelijk dat de afnemers van B. btw afdroegen over de tweede levering in de keten en niet over de eerste levering. Om een correctie te maken, moet dezelfde ondernemer die de nummerverwerving heeft verricht de btw in de lidstaat van bestemming toepassen. Dat B.’s klanten btw hieven over de goederen die zij als verwerving aangaven, heeft geen invloed op de toepasselijkheid van btw op de nummerverwerving en op de eventuele correctie daarvan op grond van artikel 41 van de btw-richtlijn.

Dubbele belasting is niet toegestaan

Echter, oordeelde het HvJ dat de nummerverwerving niet van toepassing is als een geherkwalificeerde intracommunautaire levering niet onder de vrijstelling valt. De bepalingen inzake de nummerverwerving (artikel 41 van de btw-richtlijn) moeten ervoor zorgen dat intracommunautaire leveringen slechts eenmaal aan btw zijn onderworpen. Hadden de belastingautoriteiten geweigerd om de intracommunautaire levering als een vrijgestelde prestatie te behandelen, dan bestond er geen gevaar dat deze niet belast zou zijn. Het zou dan in strijd zijn met het evenredigheidsbeginsel en het beginsel van fiscale neutraliteit als B. ook btw moest betalen op de nummerverwerving.

Wat kan u hiervan meenemen?

1. Het HvJ geeft belangrijke aanwijzingen hoe u de btw op ketentransacties moet toepassen. Hoewel de btw-regelsmet betrekking tot ketentransacties inmiddels zijn gewijzigd, blijven deze beginselen relevant. U bent niet-aftrekbare lokale btw op een intracommunautaire levering verschuldigd als u niet aan de voorwaarden voor het toepassen van de vrijstelling voldoet. Bijvoorbeeld als uw afnemer uit een andere lidstaat dan de lidstaat van vertrek geen btw-nummer verstrekt. U kunt btw op een nummerverwerving verschuldigd zijn ook al verwerft u de goederen onder het btw-nummer van het land van vertrek. Zijn de ketentransacties onjuist gekwalificeerd, dan kan u de nummerverwerving niet corrigeren als de eindafnemer btw heft over de verwerving (die eigenlijk een lokale aankoop in de lidstaat van aankomst moest zijn) als u de btw-regels correct toepast.
2. Positief is dat wanneer belastingautoriteiten vaststellen dat het vervoer aan een verkeerde levering is toegerekend en zij hierdoor een lokale verkoop herkwalificeren als een intracommunautaire levering die u niet kan vrijstellen en waarop de belastingdienst niet-aftrekbare btw heft, zij deze transactie niet dubbel kunnen belasten. De niet-aftrekbare btw op de nummerverwerving is dan dus niet van toepassing.
3. Zorg dat u intra-EU (keten)transacties correct behandelt en voorkom zo dat u hoge bedragen aan niet-aftrekbare btw betaalt terwijl de belastingdienst de btw helemaal niet in rekening mag brengen of deze volledig aftrekbaar moet zijn als de btw-regels correct waren toegepast. Kwalificeer transacties daarom juist en ken het vervoer aan een juiste levering toe.

Wilt u meer weten?

Wilt u meer weten over bovenstaand arrest of wilt u weten wat dit betekent voor uw leveringen over de grenzen?

Neem dan contact op met één van onze btw-adviseurs