Box 3

Hoge Raad: box 3-heffing nog steeds discriminerend!

Erik van der Sande
Door:
Hoge Raad box 3-heffing nog steeds discriminerend
De Hoge Raad oordeelde op 6 juni 2024 dat de box 3-heffing nog steeds discriminerend is en het eigendomsgrondrecht schendt in die gevallen waarin het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement dat belastingplichtige heeft behaald.
Onderwerpen

De Hoge Raad heeft nadere regels gegeven voor de berekening van dat werkelijke rendement en voor het rechtsherstel waarop belastingplichtigen recht hebben.

Ook de Herstelwet is discriminerend

Naar aanleiding van de uitspraak van de Hoge Raad van 24 december 2021 (het Kerstarrest) is de Wet rechtsherstel box 3 (Herstelwet) in werking getreden. Die wet is bedoeld om, met terugwerkende kracht, de inkomstenbelastingheffing in box 3 over de jaren 2017 tot en met 2022 in overeenstemming te brengen met de uitspraak van de Hoge Raad van 24 december 2021.

De Hoge Raad is van oordeel dat ook het stelsel van de Herstelwet in strijd is met het discriminatieverbod in combinatie met de bescherming van het eigendomsrecht in gevallen waarin het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement. Het maakt daarvoor niet uit hoe groot het verschil is tussen het forfaitair bepaalde rendement en het werkelijke rendement.

Dit geldt ook voor de op 1 januari 2023 in werking getreden Overbruggingswet box 3. Deze wet sluit zoveel mogelijk aan bij de Herstelwet, komt daarvoor in de plaats en is bedoeld als overbrugging voor de periode totdat voor box 3 een nieuw stelsel is ingevoerd dat is gebaseerd op het werkelijke rendement.

Werkelijk rendement

De Hoge Raad gaf op 6 juni 2024 regels voor de berekening van het werkelijke rendement. Daarbij heeft de Hoge Raad zoveel mogelijk aangesloten bij het rendementsbegrip dat de wetgever voor ogen heeft gestaan bij de vormgeving van het forfaitaire stelsel in box 3.

Bij de vaststelling van het werkelijke rendement dient het gehele vermogen van de belastingplichtige in box 3 te worden betrokken, zonder aftrek van het heffingsvrije vermogen. Het gaat om het nominale rendement, dus zonder rekening te houden met inflatie. Met het positieve of negatieve rendement in andere jaren wordt geen rekening gehouden.

Het werkelijke rendement omvat niet alleen voordelen uit vermogensbestanddelen, zoals rente, dividend en huur, maar ook positieve en negatieve waardeveranderingen van die vermogensbestanddelen. Ook ongerealiseerde waardeveranderingen behoren tot het werkelijke rendement. Met kosten wordt geen rekening gehouden, wel met rente van schulden die tot het vermogen in box 3 behoren.

Rechtsherstel

De Hoge Raad bepaalt dat het rechtsherstel moet inhouden dat de belastingaanslag zo ver wordt verminderd, dat alleen nog belasting in box 3 wordt geheven over het werkelijke rendement. Het is aan de belastingplichtige om aan te tonen dat zijn werkelijke rendement lager is dan het forfaitaire rendement.

Bij de vermindering van de aanslag wordt geen rente vergoed door de Belastingdienst. Voor een uitzondering op deze regel is slechts aanleiding in gevallen waarin het bedrag van de wettelijke rente meer is dan het bedrag van de belastingvermindering in box 3. In andere gevallen hoeft geen rente te worden vergoed.

Vragen

Ongetwijfeld roept deze uitspraak vragen bij u op. Wat betekent dit voor uw aangifte 2023 die nog moet worden ingediend? Wat betekent dit voor eerder ingediende aangiften en opgelegde aanslagen? En hoe moet het werkelijke rendement worden berekend? Uw fiscaal adviseur van Grant Thornton kan u daarmee verder van dienst zijn. Hiertoe wordt geïnventariseerd wat de gevolgen van de uitspraken zijn voor onze cliënten zijn en komt uw adviseur met een plan van aanpak.

Neem contact op

Meer weten over box 3?

Kijk dan het actualiteiten webinar over box 3 terug. In dit webinar nemen wij u mee in de huidige stand van zaken van de box 3 heffing. Waar gaan we naar toe? Wat is nou echt een werkelijk rendement? En kan de Belastingdienst (en de politiek) het wel aan? Ook gaan wij in op de belastingheffing in box 3 over vastgoed in het buitenland.

Bekijk het webinar