Bron: CBS Fusies en overnames
De Nederlandse installatiemarkt staat aan de vooravond van een enorme installatieopgave. Technologie heeft in de afgelopen jaren een steeds prominentere rol in de industriële activiteit en in ons persoonlijk welzijn gekregen. Daarnaast is er in Nederland sprake van een groot woningtekort en is de vraag naar nieuwbouwwoningen groot. Deze ontwikkelingen resulteren in een groter installatievolume in de Nederlandse markt. De stijgende lijn in de hoeveelheid werk gaat gelijktijdig gepaard met een aantal uitdagingen. Zo zijn de kosten voor installateurs als gevolg van de inflatie sterk toegenomen en heerst er in de markt een groot personeelstekort. Het vinden van vakbekwaam personeel blijft tot op heden één van de grootste uitdagingen in de sector. Naar verwachting leidt dit tot nog meer overnames, om zo in grote hoeveelheden nieuw personeel over te nemen van andere partijen.
Daarnaast is duurzaamheid een thema van grote betekenis binnen de installatiesector. De Nederlandse duurzaamheidsopgave is, volgens meerdere partijen die actief zijn binnen deze branche enorm groot. Verschillende ontwikkelingen waar onder het Klimaatakkoord van Parijs, het Nederlandse Regeerakkoord en de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties hebben de elektrotechnische eisen op het gebied van duurzaamheid gelijktijdig stevig aangescherpt. Mede door deze wetgeving en het toenemende duurzaamheidsbesef neemt de complexiteit van projecten toe, hetgeen vraagt om een hoger kennisniveau van uitvoerders en personeel. Naar verwachting zullen partijen overnames hanteren om deze kennis in huis te halen.
De kopers van installatiebedrijven zijn veelal strategische kopers (“concullega’s”) en financiële investeringsmaatschappijen (“private equity”).
De strategische kopers in de Nederlandse installatiebranche zijn te verdelen in twee categorieën. Enerzijds gaat het hierbij om kopers die al in dezelfde marktsegmenten actief zijn en op zoek zijn naar schaalvergroting en/of het vergroten van het personeelsbestand. Anderzijds zien strategische kopers overnames als een geschikte manier om nieuwe marktsegmenten aan te breken en hiermee het dienstenpakket te vergroten. Grote strategische kopers binnen de bouwinstallatiemarkt zijn partijen als Hoppenbrouwers Techniek, VDK Groep en De Groot Installatiegroep.
Er is een steeds groter aantal financiële investeringsmaatschappijen actief binnen de Nederlandse installatiemarkt. Dit is onder andere door de geschiktheid van de branche om een buy-and-build strategie toe te passen. Nederlandse Private Equity investeerders met een participatie in een installatiebedrijf zijn onder meer Synergia Capital Partners, Antea Participaties en VE Partners.
Wat zijn de drijfveren achter dit hoge transactieniveau?
1. Veel werkaanbod door verduurzaming
Zoals gezegd is de Nederlandse duurzaamheids- en elektrificatieopgave zeer groot. Een grote hoeveelheid regelgeving op het gebied van duurzaamheid en het grote woningtekort resulteren in een toenemende hoeveelheid werk voor installateurs. Deze nieuwe lading werk vraagt om personeel en extra kennis. Dit maakt het voor kleine installateurs lastig om aan deze vraag te blijven voldoen. Het is voor hen interessant om zich bij grotere partijen in de markt aan te sluiten en onder een nieuwe vlag door te groeien. Grotere bedrijven voelen zich door de grote vraag naar installatiewerkzaamheden juist gesterkt om overnames te doen.
2. De toenemende complexiteit in de sector
Zoals eerder beschreven is de Nederlandse installatiemarkt continue in beweging. De ontwikkelingen op technisch en juridisch gebied zorgen ervoor dat kleine installateurs moeite hebben om deze ontwikkelingen bij te benen. Om deze reden is het voor veel bedrijven in de sector aantrekkelijk om andere installateurs over te nemen (of overgenomen te worden) om op die manier het kennisniveau in de onderneming te vergroten. Daarnaast is het begrip ‘totaalinstallateur’ steeds belangrijker in de marktpositionering. Een totaalinstallateur levert diensten in alle segmenten van de installatiebranche en kan klanten volledig ontzien. In de praktijk zien wij meerdere partijen die overnamestrategieën hanteren om zichzelf te kunnen positioneren als totaalinstallateur.
3. Uitbreiding van het dienstenpakket en verdere professionalisering (schaalvergroting)
Schaalvergroting is een belangrijke pijler als waarde-aandrijver in de installatiemarkt. Hierbij draait het niet alleen om de landelijke geografische dekking, maar vooral om het vergroten van het dienstenpakket. Zogezegd zijn klanten steeds vaker op zoek naar totaalinstallateurs waar ze al hun installatiewerkzaamheden (W+E) aan kunnen uitbesteden. Gezien de grote complexiteit en vele vertakkingen binnen de sector is het bijna onmogelijk om organisch te groeien tot een schaalniveau dat klanten op alle vlakken van de installatiebranche kan bedienen.
Daarnaast zijn grotere organisaties vaak beter in staat om de lasten van een professionele organisatie te dragen. Zoals eerder vermeld zijn de kosten in de installatiemarkt de voorgaande periode sterk gestegen. Kleinere partijen hebben vaak meer moeite om deze kostenstijgingen te dragen en daarom is het voor hen aantrekkelijk om zich bij een grotere partij aan te sluiten. Voor de grote partijen is het van belang om te blijven acquireren, zodat zij op die manier het installatievolume behouden waarmee zij de benodigde investeringen op het gebieden van IT, Finance en scholing van personeel kunnen blijven dragen.
4. Personeelstekort
Uit een onderzoek onder 3000 professionals in de bouw- en installatiesector blijkt dat 75% van de respondenten van mening is dat de kwaliteit van het werk lijdt onder het nijpende personeelstekort in de sector . Overnames zijn een bijzonder effectieve manier om een grote groep werknemers over te nemen van een concurrent. Hiervoor is het van belang om de overname goed te begeleiden en het overgenomen personeel gemotiveerd te houden om onder de vlag van de nieuwe organisatie verder te werken.
5. Macro-economische omstandigheden
De hoge inflatie van het afgelopen jaar heeft voor grote uitdagingen gezorgd in de markt. Kleinere ondernemingen hebben hun kosten in rap tempo zien stijgen en het einde van de kostenstijgingen lijkt nog niet in zicht. Het rentebeleid van de centrale banken om deze kostenstijgingen te beteugelen heeft er echter mede voor gezorgd dat de Nederlandse bouwsector extra op scherp is gezet. Voor kleinere ondernemingen is het lastiger om al deze kostenspanningen te managen. Daarnaast zien we in de Nederlandse installatiemarkt een relatief hoge mate van afhankelijkheid van materialen uit het buitenland. Grotere bedrijven zijn beter in staat om tegenvallende levertijden op te vangen en kunnen in grotere hoeveelheden bestellen, waardoor inkoopvoordelen ontstaan en gewaarborgd blijven.
6. Versnipperde markt
Het grote aantal bedrijven in de Nederlandse installatiesector versterkt de drang tot fusies en overnames. Per mei 2023 staan er meer dan 40.000 bouwinstallatie bedrijven ingeschreven in de Kamer van Koophandel. Dit biedt ruimte voor consolidatie binnen de markt.
Begin 2023 heeft Hoppenbrouwers Techniek alle bedrijfsonderdelen van Top Installatiegroep overgenomen. Met deze overname groeide het personeelsbestand van Hoppenbrouwers met circa 100 werknemers. De overname draagt bij aan de strategie van Hoppenbrouwers om een landelijke geografische dekking te creëren. Hoppenbrouwers Techniek geeft aan te streven naar 2 tot 3 overnames per jaar.
Een andere partij die zeer actief is op de overnamemarkt is de VDK Groep. De VDK Groep maakt onderdeel uit van de portefeuille van private equity partij EMK Capital LLP. In 2022 nam VDK al verschillende partijen over en begin 2023 werd er een verzoek ingediend bij de ACM om Waterman Beheer B.V. over te nemen.
Bij fusie en overnames bepaalt de EBITDA-waarderings multiples vaak de waardering. EBITDA is een Engelse afkorting en staat in het Nederlandse voor de winst voor aftrek van interest, belastingen, afschrijven en amortisatie. De EBITDA is een goede indicatie voor de operationele winst van een onderneming aangezien het niet beïnvloed wordt door belastingverplichtingen, boekhoudkundige afschrijvingen en kapitaalstructuren.
Ondanks de onzekerdere macro-economische marktomstandigheden zien we de waarderingen voor installatiebedrijven niet direct teruglopen. Daarnaast blijkt uit de overnamebarometer van Brookz ook dat de EBITDA-waardering multiple voor transacties in het Nederlandse MKB segment nu op een gemiddelde van 4,7x wordt gepeild. De afgelopen jaren lag deze multiple rond de 4,85x en ook hier zien we dus dat de afname slechts marginaal te noemen is.
Over het algemeen ligt de gemiddelde EBITDA-waarderings multiple binnen de bouw- en installatiebranche iets lager dan het MKB-gemiddelde. Hierbij is de multiple vooral binnen de bouwsector afgenomen. Binnen de installatiebranche is deze waardering hoger. Over het algemeen behaalt de installatiebranche een EBITDA-multiple van tussen de 5.0 en 6.0x. Hierbij valt het op dat naarmate de EBITDA toeneemt, de bedrijfswaardering doorgaans ook toeneemt. Daarnaast is het individuele risicoprofiel van een onderneming bepalend voor een uiteindelijke waardebepaling van de onderneming.
Bent u actief binnen de bouwinstallatie sector en denkt u aan het verkopen van uw onderneming? Crown Deal Partners is vanaf 1 juli onze partner bij verkooptrajecten van partijen in de bouw- en installatiebranche.
