We proberen een aantal veelvoorkomende misverstanden over impact meten recht te zetten. Het meten van impact is geen trend die over enkele jaren weer verdwenen is, en het is daarom belangrijk om als organisatie helder te hebben wat impact meten is en welke positieve bijdrage het voor jouw organisatie kan hebben.
Veel mensen gebruiken de term impact enkel voor de grote maatschappelijke einddoelen, zoals het streven naar een inclusievere maatschappij. Maar impact gaat niet alleen om deze verre doelen. Het is belangrijk om impact te definiëren als alle veranderingen, groot en klein, positief en negatief, bedoeld en onbedoeld die je als culturele instelling of maker teweegbrengt op je publiek, makers, vrijwilligers, personeel en de omgeving. Dit maakt het eenvoudiger om jouw impact te onderzoeken, jouw bijdrage aan de impact te onderbouwen én ervan te leren.
Denk bijvoorbeeld aan een theatergroep die met interactieve voorstellingen mensen in aanraking laat komen met nieuwe denkbeelden. Ze hopen hiermee een bijdrage te leveren aan een meer inclusieve maatschappij. Dat is nogal ver weg en moeilijk inzichtelijk te maken. Maar zij maken natuurlijk allerlei weldegelijk impact. Denk aan bezoekers die in contact kwamen met mensen uit andere bevolkingsgroepen; of dat bezoekers nieuwe dingen leerden en zich vermaakten. Dit is allemaal impact waaraan de theatergroep een duidelijke en directe bijdrage levert en die belangrijke stappen vormen op weg naar hun ultieme visie: meer inclusie.
Impact meten wordt vaak gezien als een manier om verantwoording af te leggen aan stakeholders, financiers of donateurs. Hoewel verantwoording een belangrijk doel kan zijn, gaat impact meten om veel meer dan dat. Impact meten gaat om het leren van je eigen activiteiten en het verbeteren van je aanbod. Door inzicht te krijgen in waar je meer of minder impact maakt, kun je jouw activiteiten beter afstemmen op je doelen.
Dit proces stelt je in staat om niet alleen jouw successen te identificeren en te versterken, maar ook om te leren van onbedoelde negatieve effecten. Impact meten is een belangrijk hulpmiddel voor continue verbetering, innovatie en duurzame groei binnen de kunst- en cultuursector. Het helpt organisaties om responsief te zijn, en om hun rol in de samenleving op een betekenisvolle manier te vervullen. Vanuit Impact House spreken we daarom meestal niet alleen over impact meten maar over het sturen op impact of impact management.
Om hun werk te verantwoorden naar financiers, investeren organisaties vaak veel tijd in rapporten en verslagen. Op het oog mooie producten, maar toch horen wij vaak dat het intern gezien wordt als een tijdrovende verplichting waar je elk jaar weer doorheen moet.
Wij denken dat de komt omdat, ten eerste, de focus vaak te veel ligt op (bezoekers)aantallen – en die zijn zelden een goede reflectie van de impact die een organisatie wil maken en, ten tweede, omdat het hele proces niet ingericht is om van te leren. Dit is zonde, want impact meten zou voor het belangrijkste deel moeten gaan over informatie ophalen die je instaat stelt om te leren en te verbeteren!
Zodra je met het meten van impact de vragen beantwoordt waar de mensen in jouw organisatie van wakker liggen dan wordt het relevant en boeiend.
Tip: Ga vroegtijdig het gesprek aan met jouw financiers en andere stakeholders over hoe je kijkt naar impact meten; waar je eigen nieuwsgierigheid zit en over de methoden die je wilt inzetten om impact inzichtelijk te maken. Door stakeholders te betrekken bij jouw impactmeting, creëer je begrip en ondersteuning voor je aanpak. Uiteindelijk zitten financiers, makers en instellingen in dezelfde transitie en is het belangrijk om samen stappen te zetten.
Vaak horen wij kritiek dat het ‘impact denken’ te weinig rekening houdt met de artistieke en creatieve motieven van makers en instellingen. Het vermoeden is al snel dat elke maker vanaf dag één bezig moet zijn met impact. Dat is natuurlijk niet zo. Om het simpel te stellen: Vincent van Gogh zou geen mooiere zonnebloemen hebben geschilderd als hij vanaf het begin dacht aan de impact van zijn werk. Voor sommige makers is impact een startpunt, voor anderen niet.
Wel zijn er rollen in de sector zoals programmeurs en curatoren waarbij het opzetten van een impactbril belangrijk is. Die impactbril kan per rol verschillen. Vergeet hierbij misverstand 1 niet: iemand die puur vanuit artistieke waarden programmeert – doet dat meestal om iets teweeg te brengen bij het publiek. En iets teweeg brengen is natuurlijk ook impact. Door te realiseren dat impact op verschillende manieren en momenten in het creatieve proces kan plaatsvinden, kan zowel de maatschappelijke als artistieke waarden van de kunst- en cultuursector een plaats krijgen binnen impact meten en managen.
Een curator in een museum beschouwt de impact van een tentoonstelling op een brede manier, inclusief het aantrekken van divers publiek en het stimuleren van discussie over bepaalde thema's. Een individuele kunstenaar, daarentegen, interesseert zich bijvoorbeeld meer in hoe bezoekers persoonlijk reageren op het werk. De directie is wellicht op instellingsniveau geïnteresseerd in weer andere zaken variërend van milieu- en duurzaamheidsaspecten en de maatschappelijke impact van het bezitten en exploiteren van een groot podium of zaal.
Als in het impact meten ieders behoeftes worden meegenomen, wordt iedereen onderdeel van het impact denken en is heeft iedereen in de organisatie er voordeel aan.
Misschien wel het meest hardnekkige misverstand is dat impact meten te moeilijk, tijdrovend en duur is. Wij zijn echter overtuigt dat dit niet het geval hoeft te zijn. Zodra leren en sturen het startpunt is en je met oprechte nieuwsgierigheid gaat onderzoeken, kun je op kleine en eenvoudige manieren inzicht krijgen in je impact (zie hierover ook deze insight).
Er zijn verschillende tools beschikbaar om je te helpen bij het meten van impact, zoals de Impactmakers Toolkit en het Impactpad. Deze tools bieden een gestructureerde aanpak over impact in kaart brengen. De Theory of Change is hierbij vaak een nuttig uitgangspunt.
Impact meten heeft bij velen een ietwat stoffig imago en regelmatig horen we dat meten afleidt van het maken van echte impact. Impact meten kan juist een inspirerend en integraal deel van het creatieve proces zijn. Het hoeft niet te worden gezien als een vervelende taak die afleidt van het werk, maar als een manier om dieper in contact te komen met je publiek en je eigen doelen.
Impact meten kan ook op een impactvolle manier gebeuren waarbij niet alleen waardevolle feedback wordt opgehaald, maar ook de ervaring van zowel de makers als het publiek verrijkt worden. Kortom, impact maken met impact meten.
Na een theatervoorstelling kan een regisseur bijvoorbeeld in gesprek gaan met het publiek om hun reacties te peilen en te begrijpen wat hen geraakt heeft. Het gesprek levert de bezoeker wat op en levert impactinformatie op. Evenzo kan een curator tijdens een tentoonstelling met bezoekers praten om hun interpretaties, emoties en gedachtes over de werken te achterhalen – zodra bezoekers hierbij ook iets extra’s leren over de tentoonstelling snijdt ook hier het mes aan twee kanten. Door creatief impactmeetmethodes in te zetten wordt impact meten een dynamischer proces dat inherent bijdraagt aan de impactdoelen.
We hopen dat dit artikel bijdraagt aan een beter en meer gedeeld begrip van impact waarin veel ruimte is voor verwondering en nieuwsgierigheid. De kunst van impact meten is dat het niet primair gaat over de eindbestemming maar een voortdurende reis is van leren en ontdekken waarbij niet zozeer het bereiken van doelen centraal staat, maar vooral het met een open blik doormaken van het proces.
Wil je meer weten over impact meten in de kunst & cultuursector? Onze experts helpen je graag.
